Jak ochronić się przed jedną z najbardziej wyniszczających organizm chorób zakaźnych?Nie istnieje skuteczna szczepionka przeciwko tej chorobie. Nie ma możliwości całkowitego jej wyleczenia. Mowa o zespole nabytego niedoboru odporności – AIDS.
AIDS to choroba zakaźna wywoływana przez ludzki wirus niedoboru odporności (HIV). AIDS upośledza funkcje układu immunologicznego, co skutkuje chorobami zakaźnymi i pasożytniczymi, nowotworami złośliwymi i innymi niebezpiecznymi schorzeniami. Do zgonu dochodzi w wyniku zakażeń lub niewydolności narządów, szczególnie w przebiegu niewydolności oddechowej, krążenia, hematopoezy lub uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego.
Do zakażenia HIV może dojść poprzez kontakt seksualny z nosicielem, ekspozycję na wydzieliny lub tkanki zawierające wirusa oraz na drodze okołoporodowej. Materiał potencjalnie zakaźny (nasienie, preejakulat, wydzielina pochwy lub odbytnicy, mleko, tkanki nieutrwalone formaliną, krew) musi ulec kontaktowi z uszkodzoną skórą, błoną śluzową pochwy, odbytnicy, penisa, jamy ustnej albo zostać przeniesiony bezpośrednio do krwiobiegu (np. w wyniku transfuzji krwi). Nie da się przenieść HIV przez ślinę, flegmę, pot, łzy, mocz, kał ani wymioty, jeśli nie są zanieczyszczone krwią. Wirusa nie przenoszą owady i kleszcze, bo poza organizmem człowieka HIV szybko ginie. Niszczą go detergenty oraz temperatura powyżej 56°C. Do populacji o zwiększonym ryzyku zakażenia HIV należą homoseksualni mężczyźni, transseksualiści, osoby świadczące usługi seksualne, narkomani oraz więźniowie [1]. Podczas stosunku seksualnego dwóch osób zainfekowanych wirusem może dojść do nadkażenia, które komplikuje terapię antywirusową.
Wirus może działać bezobjawowo nawet przez dziesięć lat od zakażenia, podczas których rozmnaża się i niszczy odporność organizmu.
Nosiciele wirusa mogą żyć latami bez objawów klinicznych AIDS. Rozwój choroby hamują bardzo kosztowne wielolekowe terapie antyretrowirusowe (HAART). Nie mogą one jednak całkowicie usunąć HIV z organizmu.
Jak zapobiegać zakażeniu HIV?
Profilaktyka zakażeń wirusem za pośrednictwem kontaktów seksualnych polega na ograniczeniu ilości partnerów seksualnych i używaniu prezerwatyw. Bardzo ważne jest, aby nie korzystać z usług pracowników seksualnych. HIV rozprzestrzenia się wśród osób przyjmujących narkotyki dożylnie, gdy używają oni zanieczyszczonych igieł. Aby temu zapobiegać, organizowane są programy wymiany igieł i leczenia uzależnień. W niektórych krajach stoją automaty, służące do bezpłatnej wymiany igieł. Po jednej stronie automat wydaje sterylny sprzęt, a po drugiej utylizuje zużyte igły. Przeniesienie wirusa przez transfuzję krwi albo przeszczep tkanek i narządów w krajach rozwiniętych jest bardzo mało prawdopodobne dzięki badaniom przesiewowym dawców. W Polsce od 1995 roku nie stwierdzono przypadku zakażenia HIV w wyniku transfuzji.
Pozostaje pytanie: czy osoby zakażone HIV mogą mieć dzieci?
Jak najbardziej. Jeśli zakażenie dotyczy kobiety, która jest świadoma swojej infekcji i pozostaje pod opieką ginekologa-położnika oraz specjalisty chorób zakaźnych, szansa na urodzenie zdrowego dziecka wynosi niemal sto procent. Jeśli zakażenie dotyczy mężczyzny, przed zapłodnieniem kobiety stosuje się specjalną metodę oczyszczenia plemników z innych komórek płynu nasiennego. Dzięki temu kobieta nie zostaje zakażona wirusem, więc dziecku również nic nie grozi.
dr Łukasz Wysieński
[1] http://www.who.int/hiv/pub/arv/global-aids-update-2016-pub/en/